Jasan Pogled
Kada je daleke 1925. zapisao sledeću rečenicu, u svom eseju o Njegošu, Miloš Crnjanski nije ni slutio da će gotovo vek kasnije ona imati apokrifniji karakter no tada: „Nikakve veze to nema sa hrišćanstvom, i prepredeno je hteti od Njegoša pravi ti sveca.” Pre i posle citirane rečenice u Razmišljanjima […]
Njegoš Postoji li i jedan jedini kamen u kamenom leglu koji nijesi obesmrtio i kojim te nijesu kamenovali… I postoji li ijedna smrt kojom te čovjekoliki nijesu usmrtili… I postoji li gore usmrćenje od ovoga što je tebe snašlo… Iako si vječan. I što li im opraštaš kad si još […]
Najveći portugalski pjesnik, Fernando Pesoa, pored izmišljanja svojih alternativnih ličnosti i heteronima imao je još jednu veliku strast: astrologiju. Lišen zanimanja, porodice i imetka (“zvijezde mi nisu dopustile da budem ništavan, svakidašnji i oporeziv”), jedno vrijeme se čak zanosio mišlju da se profesionalno bavi izradom horoskopa. Zanimljivo je da je […]
Ali ne, to još uvek nije vreme.To je jedno mestokoje prepoznajem u prostoru. Mrtve su gore odakle ta reč dođe.Sfingo s pticom lažljivom umesto lica koje svladatajna iza slepe maske. Rođenje je jedina nada.Vidim smele mostove preko kojih nema ko da prođe.Spavaj ti i tvoja sudbina pretvorena u brdo, krutagde […]
Slava Tebje pokazavšemu nam svjet! Hvala Ti, Gospodi, jer si me na brijegu jednoga Tvojega svijeta udostojio izvesti i zrakah jednoga Tvojega divnoga sunca blagovolio napojiti. Hvala Ti, Gospodi, jer si me na zemlji nad milionima i dušom i tijelom ukrasio – koliko me od moga đetinstva Tvoje nepostižimo veličestvo […]
U kom smislu možemo govoriti o srodnosti između tako naglašeno modernog pisca kakav je Crnjanski sa klasičnim pesnikom koji uvek obeležava rezultantu jednog dalekosežnog istorijsko-duhovnog kretanja: kao što to čini Njegoš? Odakle uopšte jedno takvo prepoznavanje? Šta bi ga moglo opravdati? Kakva je putanja kulture označena ovim pesničkim prepoznavanjem? U […]
Njegoševe tajne staze (Montenegropublic, podgorica 1996) > »Tvarca jedna te je zemlja vara« Tokvil je pisao da narodi postaju nešto samo u odnosu na način na koji upotrijebljavaju Slobodu. Crnogorci su upotrijebili slobodu kao drogu. Herojski gest je potvrda slobode, i, obratno, sloboda stvara mitologiju herojskog gesta. Herojski gest je oslobađanje od […]
“Ne bih se mogao setiti nijednog, ma i kratkog perioda u životu bez Njegoševog stiha, bez misli o Njegošu”, zapisao je o svom odnosu prema Njegošu Ivo Andrić. Trenutak u Toploj je poslednji Andrićev tekst o Njegošu. Andrić ga je napisao 1963, povodom 150. godišnjice Njegoševog rođenja, i objavio ga […]
Kad se ono drugom iz Rusije preko Beča vratio, između ostalih stvari onamo je eletričnu mašinu kupio s kojom je više puta amo u Biljardi šenature i druge narodne glavare eletrizirao, da se ima i on i oni čemu smijati, jer su se jači nejačijem posmijavali. Kroz dvije godine sasvim […]
Čitam Gorski vijenac, sa mišlju da ga je pesnik nazvao Izviiskrom. Dajem mu značaj izvora što je potekao pod udarcem, iz stene. Do Njegoša, nad nama se oblaci tmure, patnja je opšta, i razliva se beskrajno, bez smisla. Sve je epsko, sivi bezdan kud pogledam. Smrt i brak […]