Priredio: Dušan Opačić
Kratka pesma koja je označila novi pravac u ruskoj poeziji. Osam redova osam stihova, koji su izazvali buru i najavu nekog novog početka u ruskoj književnosti. Ovde govorimo o prvim objavljenim stihovima najvećeg pesnika sovjetske epohe, Vladimira Majakovskog. Pesma u originalu naslovljena „Port“ (pristanište ili luka), doduše veoma kratka, imala je presudan značaj kada govorimo o umetničkoj formi ovog stihotvorca i ličnosti Majakovskog uopšte. Pisana je tokom 1912.godine, a objavljena je u futurističkom žurnalu „Sadok sudej 2“ naredne 1913.godine.
PRISTANIŠTE
Krpe su vode pod trbuhom bile.
Cepali ih beli na talase zubi.
I krik sirena — ko da su se lile
pohota i ljubav bakrom koji trubi.
Kolevkom ulaza barke se gušile,
pripile se uz dojke gvozdenih matera.
Ogluvelih brodova u ušima
gorele su minđuše lengera.
(1912)
Preveo: Bora Ćosić
Pesma je satkana od čitavog niza elemenata sa kojima ćemo se susretati u kasnijem stvaralaštvu Majakovskog. U ovoj pesmi uočićemo originalne slike koje zaobilaze rimu uz naglašen hiperbolizam. Nije slučajno što je početak svih studija i analiza stvaralaštva Vladimira Majakovskog nakon njegove smrti, bio od ove pesme, dok sa druge strane nije uzeto u obzir što je upravo ta pesma pod brojem jedan koju je pesnik objavio. Ruku na srce Majakovski je tokom svog veoma turbulentnog života napisao lepše i bolje pesme od ljubavnih do socijalno angažovanih, međutim pesma „Port“ ima kapitalni značaj za mnoge merodavne književne kritičare dvadesetog veka iz razloga što ta pesma najavljuje ili je uvertira kasnijeg stvaralaštva možda jednog od najvećih pesnika koje je Rusija čovečanstvu podarila. Od 1936. godine, znači tek nakon šest godina od smrti Majakovskog državna izdavačka ustanova „Gosizdat“ počinje sa štampom i objavljivanjem sabranih dela Vladimira Majakovskog. Sabrana dela su se štampala u četiri toma, dok je u prvoj knjizi kao prva pesma bila upravo „Port“. Urednica ovog izdavačkog poduhvata bila je niko drugi no Lj.Brik dok je recezent bio jedan od najboljih poznavaoca rada i dela Majakovskog i ruskog futurističkog pokreta uopšte, akademik I.K. Lupol. Tokom epohe SSSR pa sve do danas u Rusiji, skoro sva sabrana dela Vladimira Majakovskog počinju sa pesmom koja je tema ovog teksta. Bitno je na kraju podvući da ova pesma kakva god da je, predstavlja najavu nečeg što dolazi i nosi segmente najkarakterističnijih crta forme poezije V. Majakovskog kakvu danas poznajemo.
Vladimir Vladimirović Majakovski rođen je u Bagdatiju, današnja Gruzija. Gimnaziju i umetničku školu završava u Moskvi. Prve pesme piše pod vidnim uticajem Andreja Belog. Sa Hlebnjikovim, Kručonihom i Burljukom sastavlja manifest “Šamar društvenom ukusu”, 1912. godine, koji označava i rađanje ruskog futurizma. Učesnik je Oktobarske revolucije (1917), i kroz svoj pesnički rad stavlja se u službu ostvarivanja njenih ciljeva. Piše novu poeziju usklađenu sa urbanim i revolucionarnim razdobljem, do tada u Rusiji neviđenom i nepostojećom. U svoje stihove unosi vulgarnost, nepoznate metafore, igru reči sastavljenu od vlatitih kovanica i žargona. Razbija tradicionalnu strukturu stiha, sa verom da poezija može promeniti svet. Uz poeziju, pisao je satire, manifeste, feljtone. Najznačajnija dela su mu: “Oblak u pantalonama” (1915), “Rat i mir” (1916), “Čovek” (1917). Izvršio je samoubistvo u Moskvi 1930. godine. Majakovski je uticao na veliki broj pesnika u Rusiji i u svetu, u čijim se delima lako prepoznaju njegova vokacija i program, od Poljske škole futurizma, preko Francuske (Apoliner, Sandrar), Mađarske, Jugoslavije (Matoš, Micićev „Zenitizam“), Engleske (Ezra Paund) pa sve do pesništva bit generacije u Sjedinjenim Američkim Državama i rok-poezije šezdesetih godina prošlog veka. Bio je jedan od omiljenih pesnika Vladimira Iljiča Lenjina, dok je, po Staljinu, bio “najveći i najtalentovaniji pesnik sovjetske epohe”.
