Književnošću protiv buke i besa sveta
Nakon izgubljenih iluzija o „pravednom“ svetu (pod pretpostavkom da je on uopšte i bio moguć); nakon ratova, plišanih revolucija, potrošenih ideologija i pseudo promena; nakon gorkog buđenja u ambijentu partiokratsko-medijske diktature i globalnog zahuktavanja civilizacije ka sopstvenom (nipošto romantičarski uzvišenom) kraju – šta zaista ostaje? Neka knjižica dobre poezije & proze, glasovi odabranih iz davnina ili savremenog trenutka (od Zagajevskog, Bogze, Bolanja do Nike Dušanova) i osećanje da je u nekom prohujalom vremenu – ostalo nešto prividno nedovršeno, započeto pa napušteno. Možda je to lični (radikalni) angažman na promeni postojećeg stanja, možda i znanje, istina, nikada priznato, da se u postojećim okolnostima učinilo apsolutno sve što je bilo moguće, možda i svest da o svemu tome treba pisati iznova, bez patosa ali i bez „smešnog optimizma“. Pa ipak, na transverzali između onoga što je bilo i što je moglo biti, između autsajderske ravnodušnosti, pomirljivog nečinjenja i stradalništva u ime (sada prezrenih) ideala, nesaznatljiv i nepojaman, ide svet, sa svojim (uglavnom) nasilnim zakonima (zasnovanim na potčinjavanju slabih i eksploataciji ravnodušnih), a pesnik Skalušević krenuo je u suprotnom smeru, kroz ličnu mitologiju, doživljeno i imaginarno, kroz intimne i izmaštane toponime u kojima je moguće sresti Maradonu i Loru Palmer, oslušnuti egzotičan žagor migranata na gradilištima, jezik dokonih turista iz srca Evrope i muk na Marakani istovremeno; udahnuti miris prosutog mašinskog ulja ali i odmoriti pogled u zelenilu San Lorenca.
Sveta zapeta – sugestivan je to naslov pesnikove najnovije zbirke pesama – zaokružuje i rekapitulira autorsko životno iskustvo donoseći ono najbolje iz njegove poezije: čvrsto građene, promišljene pesme zasićene upečatljivim, živim slikama, bogatu leksiku, ekonomičan izraz lišen viškova, angažovanost i referencijalnost, jasnu političku i ideološku profilisanost u kojoj se, ideologija osmišljavanja podnošljivijeg života konstituiše kao dominirajući pesnički kredo. Uglavnom kritički orijentisan spram blaziranosti savremenog čoveka, njegovog pada u mediokritetstvo i konformizam, Skalušević ipak, u svojoj najkonciznijoj i ponajboljoj zbirci, razvijajući i stvaralački nadograđujući vlastita poetička načela (sa izraženom pank osnovom – ukoliko ga shvatimo kao apoteozu apsolutne slobode) poezijom koju piše (od prve do poslednje pesme utisak istinitosti se pojačava utiskom o proživljenosti svega napisanog), reafirmiše vitalnost ljudskog duha i njegovu (odbrambenu) sposobnost da sofisticiranim sredstvima – književnošću – stiša spoljašnju buku i bes i da se, na trenutak barem, mimo egzistencijalnih usuda i sudbinskih predodređenosti, u položaju naoružane neutralnosti, utvrdi u granicama izgrađenog mikrosveta, posmatrajući kako se događa stvarnost, u budnom snu i neprekidnoj zapitanosti.
Ognjen Petrović
Iz pogovora knjige Sveta zapeta, Saše Skaluševića Skale.