Jasan Pogled
Bogati grčki gradovi na obali Male Azije bili su dosta udaljeni od zemlje matice, da bi sami na krajnjim točkama grčkog svijeta mogli pružati uspješan otpor jačem neprijatelju. Ti gradovi nisu bili ujedinjeni, pa je uslijed te podvojenosti bio i njihov otpor slabiji, i tokom šestog vjeka počeli su ih […]
S Heraklitom (oko 535—475) iz Efesa (grčki grad na obali Male Azije) filozofska misao se opet vraća k ispitivanju totaliteta, gdje se istražuje uzročni proces formiranja mnoštvenog, koje opet ima svoje jedinstvo u nečem što treba spoznati, i to zajedničko važi kao osnov sveg ostalog. O tom problem Heraklit je […]
Kao godina pada Zapadnog rimskog carstva uzima se 476. kada je germanski kralj Odoakar svrgnuo sa prestola rimskog cara Romula Avgustula. Međutim, ogromno Rimsko carstvo, rašireno na čak tri kontinenta, počelo je da se raspada nekoliko vekova ranije pod teretom nerešivih unutrašnjih sukoba i pred navalom novih naroda koji su […]
Aristotel, Metafizika: Većina je onih, koji su se prvi počeli baviti filozofijom, mislila, da su prapočela svih stvari jedino u materijalnom obliku. Naime, iz čega se sve stvari sastoje, iz čega prvobitno postaju i u što konačno propadaju, s tim da supstancija ostaje mijenjajući se samo u stanjima, — to […]
VII Razmatranje izvora sa kojih je ponikao Spinozin filozofski sistem pokazuje, dakle, da se on sastoji iz niza ranije pripremljenih elemenata. Pojedine pojmove koji se sreću u Etici uveli su, postavili i obradili mnogobrojni prethodnici ovoga filozofa. Istina, Spinoza je od svega toga stvorio jednu nenadmašnu sintezu, kojoj se kao […]
Među najstarije stanovnike Grčke spadaju i Jonjani, koji su bili najsposobniji i prvi su oni zasnovali temelje grčkoj, a time i evropskoj kulturi uopće. Poslije seobe Dorana, koji su bili na nižem kulturnom stupnju, Jonjani su se počeli pomicati i vršiti kolonizaciju po ostrvima i na zapadnoj obali Male Azije. […]
VI Ideje koje je Spinoza prihvatio iz jevrejske filozofije, a čije se pravo poreklo nalazi u antičkom, srednjovekovnom i renesansnom platonizmu ili neoplatonizmu, doživele su u njegovom filozofskom sistemu potpun preobražaj. On je u pravom smislu reformisao panteizam, oslobađajući ga u velikoj meri od naturalističkih i mističkih elemenata koji su […]
Iako su orfici mlađi od Homera i Hesioda, oni još uvijek spadaju u pretfilozofski period, t. j. u “teologe”, za razliku od kasnijih “fiziologa” (fizičara). Orfički kult je nastao u Trakiji, odakle je prešao u Grčku i izvršio utjecaj na religiozna shvatanja Pitagore, Empedokla i Platona. Prema kultu, Orfej, kao […]
V Iz jevrejske srednjovekovne i renesansne filozofije Spinoza je, kao što se vidi, prihvatio izvesne ideje koje je upotpunio i dalje razradio stvarajući svoju vlastitu doktrinu. Sve te ideje, od kojih pre svega treba pomenuti jedinstvo supstancije, identičnost mišljenja i bića, determinizam i ljubav prema bogu, imaju izrazito panteistički karakter. […]
Hesiod U razdoblju rodovskog uređenja, t. j. prije formiranja klasnog društva, pored Homera ističe se i Hesiod, koji je od njega mlađi, a živio je oko 700 god. prije n. ere. Njegov otac doselio se zbog neimaštine i teškog života iz maloazijske Kime u Askru, blizu gore Helikona u Beotiji. […]