Jasan Pogled
Pojmom evropska ideja obuhvaćen je niz elemenata i stanovišta koji su kroz istoriju bili svojstveni razvoju evropske civilizacije u celini, kao i razvoju njenih pojedinačnih činilaca. U određivanju ovog pojma moguće je zauzeti različite perspektive na osnovu kojih su nastajale istorije evropske ideje različitih namena, ali će se za ove […]
„Oslobodili smo jezik banalnih okova“ Miloš Crnjanski 1. Godine 1919, kada je Miloš Crnjanski objavio Liriku Itake, srpski standardni (književni) jezik upravo je okončao „epohu kristalizacije“, koja je prema Pavlu Iviću završena 1918. godine (Ivić 1998). U vreme kada se u književnosti i publicistici pisalo na srpskom jezičkom prostoru brzo […]
Moderna srpska poezija od kraja 19. veka teži sve složenijim oblicima ciklizacije zbirki, a potom i celih pesničkih opusa. U 19. veku Jovan Jovanović Zmaj u Đulićima i Đulićima uveocima počinje ciklično da uobličava zbirke, potom nalazimo nekoliko prvih pokušaja formiranja modernog ciklusa u „Ispovestima“ kod Vojislava Ilića1, da bi […]
Istraživanje koje je pred nama treba da donese osvetljenje jednog nepravedno zapostavljenog romana, koji je imao (ne) sreću da ga književna javnost upozna u časopisu 1932. godine, pa tek četiri decenije kasnije da se pojavi u originalnom, itegralnom izdanju, skupa sa neadekvatnim predgovorom. Rasvetljavanje problema demonizma glavne junakinje romana Kap […]
O mogućim uticajima kako stranih tako i domaćih pisaca na svoje književno stvaralaštvo, Miloš Crnjanski je retko i nerado govorio, štaviše, čini se da je sa osobitim žarom nastojao da opovrgne postojanje „nemačkih“ uticaja, kao u često navođenom „bečkom slučaju“, koji je podstakao njegov savremenik, pesnik i prevodilac Stanislav Vinaver […]
Lament nad Beogradom poslednja je napisana i objavljena pesma Miloša Crnjanskog. Njom se pre pola veka zatvorio krug, njom je jasno stavljena tačka i sveden račun sa pisanjem stihova velikog pisca srpske književnosti. Nije to samo stavljanje tačke na pisanje pesama, to je i lucidno i bespoštedno, ogoljeno i samosvesno […]
Identitet pesničkog subjekta zbirke Lirika Itake uspostavlja se u stalnoj, eksplicitnoj i implicitnoj komunikaciji, identifikaciji te, konačno, polemici sa nizom istorijskih ličnosti i književnih figura: „sa Hristom, Mefistom i Don Huanom“, kako veli stih provokativne unutrašnje rime u pesmi „Portre“, sa Cezarom, Milošem i Markom, Danteom, Homerom i Njegošem, Dušanom, […]
Spisi Miloša Crnjanskog o Mikelanđelu u izdanju Nolita (Crnjanski 1981) predstavljaju složen ekfrastički pokušaj na više nivoa: pre svega reč je o Crnjanskom piscu-pesniku koji piše o Mikelanđelovom životu na način koji zaobilazi zvanične biografije renesansnog umetnika; u okviru tog svojevrsnog životopisa Crnjanski pisac-pesnik i Crnjanski-umetnik (jer Crnjanski kaže: „Hteo […]
Uvod Izvan svake pojavne uzročnosti po realističkoj mjeri prostora i vremena, slika je tvoračka gradnja koja svoje po vlastitim zakonitostima stvoreno biće projicira u daleko i tamno carstvo materije. Zato maštovno oživljavanje materije, njenih oblika, pokreta, stanja i preobražaja, isto je što i čovjekovo otkrivanje u sebi nepresušivih, ljudskih izvorišta […]
U posrednoj i zapretanoj vezi sa Crnjanskim, Raičkovićevi dnevnički stihovi se pojavljuju kao precizni – jer su gotovo prozni, isprekidani proznim rečenicama, rasuti – i u kamenu klesani tragovi osnovnog iskustva Nedavno je – na Kalemegdanu – postavljen spomenik Stevanu Raičkoviću: pesnikova kamena glava nalazi se preko puta pesničke biste […]