Jasan Pogled
Tronjem*, na severu Norveške, potpuno je stara slika pristaništa otkuda polaze ribari u Arktik. Jako boja- disana, drvena slagališta ređaju se u luci i izgledaju kao Holandija. Holandsko je i ime varoši. Poslednjih godina u Norveškoj za svaku varoš traže stara, norveška imena. Uspeli su da u prestonici od Kristijanije […]
Priroda i (auto)poetička funkcija Crnjanskovih komentara – II dio U komentaru „Crnjanski u Temišvaru“ nalazimo nekoliko momenata važnih za portret umjetnika u mladosti. Saznajemo da je Crnjanski učio „i slikarstvo, privatno kod jednog profesora“, što nije moglo biti bez ljubavi i sklonosti, pa ni bez rezultata: „Moja slika uljana, Jedna […]
Nismo znali, a imali smo čedo u daljini „Kako je sve u vezi, na svetu”: Teorija sumatraizma u književnoj praksi – III nastavak Život, literatura… Ta „šifra” je poznata zahvaljujući Danilu Kišu, koga povezuju sa Crnjanskim mnoge sumatraističke veze. Osim onih vidljivih na prvi pogled paralela u životnim putevima (godine […]
Zamislimo da je Miloš Crnjanski (1893-1977), autor kratkog lirskog romana Dnevnik o Čarnojeviću , francuski, engleski, njemački ili, recimo, ruski pisac. U tom slučaju bio bi predstavljen u svakoj ozbiljnijoj istoriji evropske književnosti 20.vijeka kao nezaobilazno ime međuratne avangarde. Predočavam ovu nadrealnu hipotezu daleko od ikakvog banalnog lamenta nad sudbinom i pozicijom […]
Ovo će biti priča o moja dva djeda. Hajdemo odmah na glavno pitanje: čime su to Simo Cvetićanin, i Dane Poznić, prvi – otac moga oca, drugi – otac moje majke, prosti ljudi iz Like, zaslužili da se nađu u ovom „Principovom broju“ Danasa po kojem kao mesečari hodaju sve […]
„Kako je sve u vezi, na svetu”: Teorija sumatraizma u književnoj praksi – II deo Ne minimalizirajući značaj svetopogleda Istoka, obratićemo, ipak, pažnju na tu knjigu iz voza, kojom je „dovedena u pitanje galilejevsko-njutnovska naučna slika o jedinstvenosti fizičkog sveta i postojanju samo jednog sistema”.31 Nils Bor tokom rasprave sa […]
Kako razumjeti Crnjanskove Komentare? Oni su se pojavili 1959. godine – tačno četrdeset godina poslije Lirike Itake (1919) – u svojevrsnoj „ličnoj antologiji“ Itaka i komentari, i prva pomisao je da su svojevrsno „objašnjenje“ Itake, srodno Crnjanskovom manifestu „Objašnjenje ’Sumatre’“ iz daleke 1920. godine. Komentari bi, prema toj antologiji, bili […]
Po nekoliko puta rekoh sam sebi: Sumatra, Sumatra! Pisati o sumatraizmu znači lutati od jedne pretpostavke do druge, od jednog do drugog mogućeg tumačenja. Biti svestan stotine stranica posvećenih analizi ove zagonetene pojave koja je poznata kao pesnički, filozofski i životni stav Miloša Crnjanskog. U slučaju te „lude teorije” kako […]
Danas se već jasno vidi da smo, što se književnog života i interesovanja za knjigu tiče, daleko od predratnog doba kada je Književni glasnik značio jednu važnu činjenicu u Srbiji, a naročito u životu Beograda. Danas već i oni, koje nazivaju futuristima, znaju da su Skerlić i njegovo doba ipak […]
Svi bi mi bili za revoluciju, da one zavise od nas i da se daju voditi. Ali revolucija ne zavisi u svom razvoju od ljudi, nego od prilika, u tome je njena tragičnost, pa i njena uzaludnost. Nijedna se još revolucija nije razvijala po volji, nego uvek kao komedija raznih […]