Jasan Pogled
Ovo će biti priča o moja dva djeda. Hajdemo odmah na glavno pitanje: čime su to Simo Cvetićanin, i Dane Poznić, prvi – otac moga oca, drugi – otac moje majke, prosti ljudi iz Like, zaslužili da se nađu u ovom „Principovom broju“ Danasa po kojem kao mesečari hodaju sve […]
„Kako je sve u vezi, na svetu”: Teorija sumatraizma u književnoj praksi – II deo Ne minimalizirajući značaj svetopogleda Istoka, obratićemo, ipak, pažnju na tu knjigu iz voza, kojom je „dovedena u pitanje galilejevsko-njutnovska naučna slika o jedinstvenosti fizičkog sveta i postojanju samo jednog sistema”.31 Nils Bor tokom rasprave sa […]
Kako razumjeti Crnjanskove Komentare? Oni su se pojavili 1959. godine – tačno četrdeset godina poslije Lirike Itake (1919) – u svojevrsnoj „ličnoj antologiji“ Itaka i komentari, i prva pomisao je da su svojevrsno „objašnjenje“ Itake, srodno Crnjanskovom manifestu „Objašnjenje ’Sumatre’“ iz daleke 1920. godine. Komentari bi, prema toj antologiji, bili […]
Po nekoliko puta rekoh sam sebi: Sumatra, Sumatra! Pisati o sumatraizmu znači lutati od jedne pretpostavke do druge, od jednog do drugog mogućeg tumačenja. Biti svestan stotine stranica posvećenih analizi ove zagonetene pojave koja je poznata kao pesnički, filozofski i životni stav Miloša Crnjanskog. U slučaju te „lude teorije” kako […]
Danas se već jasno vidi da smo, što se književnog života i interesovanja za knjigu tiče, daleko od predratnog doba kada je Književni glasnik značio jednu važnu činjenicu u Srbiji, a naročito u životu Beograda. Danas već i oni, koje nazivaju futuristima, znaju da su Skerlić i njegovo doba ipak […]
Svi bi mi bili za revoluciju, da one zavise od nas i da se daju voditi. Ali revolucija ne zavisi u svom razvoju od ljudi, nego od prilika, u tome je njena tragičnost, pa i njena uzaludnost. Nijedna se još revolucija nije razvijala po volji, nego uvek kao komedija raznih […]
„I znam, moja usta su groblje predaka spuštenih u reči kao u ćivot.” 1 „Slučaj komedijant” postarao se da u nerazdvojni „srebrni luk” uveže Miloša Crnjanskog i Milorada Pavića. I Miloš Crnjanski i Milorad Pavić preminuli su 30. novembra, jedan 1977. drugi 2009. godine. Slučajnost? Koincidencija? Ponekad ne znamo odakle […]
Žanr je književna ustanova u kojoj unutrašnje konvencije i merila za određivanje uvek mogu biti podložne promenama. Žanr se određuje prema vrsti jezika/stila (umetnički, svakodnevni, jezik profesije), formi, stilu, obimu i predmetu/temi o kojoj autor piše. Nije nevažno da li se tekstovi objavljuju u dnevnoj štampi, nedeljnoj ili periodičnoj. Pisac […]
U kom smislu možemo govoriti o srodnosti između tako naglašeno modernog pisca kakav je Crnjanski sa klasičnim pesnikom koji uvek obeležava rezultantu jednog dalekosežnog istorijsko-duhovnog kretanja: kao što to čini Njegoš? Odakle uopšte jedno takvo prepoznavanje? Šta bi ga moglo opravdati? Kakva je putanja kulture označena ovim pesničkim prepoznavanjem? U […]
These fragments I have shored against my ruins. T. S. Eliot Nostalgija nije tek prijatna, dokoličarski neobavezna čežnja za romantično obojenim minulim danima. Nostalgija je poremećaj u doživljavanju vremena i prostora; ona je hipertrofirana svest o prolaznosti, prokleta sposobnost da se svaki trenutak života već u času svog trajanja doživi kao prošlost. A kada sve zaista postane […]