Jasan Pogled
Od svoje sam majke nasledio sklonost ka pripovedačkoj mešavini fakata i legende. D. K. (1983) Nabujala kišologija ušla je gotovo u sve pore piščeva života i djela, osvijetlila mnoge dotad zanemarivane aspekte i proanalizirala temeljne odnose autora s inim stvaralačkim svjetovima i opredjeljenjima. Autorov vlastiti prinos tim i takvim tumačenjima […]
1. UVOD Proučavanje književnog djela Danila Kiša, koje je s obzirom na osobenost umjetničkih postupaka i poetike postmodernizma1 višedimenzionalno i višefunkcionalno2, zavređuje pažnju književne kritike još od sâmih početaka njegovog bavljenja književnim radom. Neponovljiva snaga Kišovog umjetničkog talenta proistekla je kako iz profesionalnog opredjeljenja, tako i iz specifičnih, toliko puta […]
Posveta u Kišovim Ranim jadima je jedan preveden, a samim tim i blago poetizovan stih nadrealističkog pjesnika Maksa Žakoba: „Za decu i osetljive”, dakle — za odabranu publiku; za svojevrsnu elitu osjetljivih; za elitu „naivnih” koji to žele da ostanu. Osjetljivost je onaj redak kvalitet, onaj zajednički sadržilac koji spaja […]
U Kišovim poetskim spisima samotumačenje i samorazumijevanje onoga što se dešava u književnoj radionici ima posebno značenje za proučavanje njegove literature. Sâm naziv knjige Enciklopedija mrtvih preuzet iz istoimene pripovijetke, pisac precizno objašnjava: Ars poetica optimalno se zaokružuje u enciklopedijskom idealu pisanja. Kao i za Nabokova, ideal pisanja je sadržan […]
Ruža ponikla međ zvezdamaruža golfskih struja nebaruža sa mesecalepa kao eksplozija čelika u vazduhu Ruža boje aluminijumaruža boje olovnog nebaruža boje kišonosnog oblaka gledanog odozgoolovnoplava ruža ruža sa laticama od kazaljkiruža ponikla u pesku pustinjeruža sa srcem dečakaruža – čovek ruža – sanjalicaruža – pesnikruža – ptica Ruža pogođena sačmom […]
Danilo Kiš je bio komparatista po obrazovanju, pa i po razumijevanju književnosti. On je prvi diplomirani student na obnovljenoj Katedri za opštu književnost i teoriju književnosti u Beogradu, Katedri koju je svojevremeno vodio Bogdan Popović, a obnovio je Vojislav M. Đurić. Kiš je bio ponosan na svoje beogradsko obrazovanje i […]
Kada je riječ o pojedinim poetičkim polazištima Danila Kiša, tumačenje savremene umjetnosti podrazumijeva rasvjetljavanje duhovnog, psihološkog i socijalnog horizonta epohe i opšteg konteksta u kojem se ovaplotila autorska stvaralačka pojava, a u ovom slučaju je datu „predistoriju”, za kompletno razumijevanje njegove ličnosti i djela, neophodno sublimirati. Već elementarni biografski podaci […]
U vremenu provedenom na studijama u Beogradu bio sam Kišov intiman prijatelj. Bivajući često zajedno i stanujući jedno vrijeme u istom stanu, kroz razgovor i njegove postupke sam saznao o njegovom unutrašnjem životu, bilo da se radi o životnim željama, nadanjima i ljubavima, kao i o drugim emocijama koje se […]
Anatomija jedne hajke (2) HAJKA — HAJKE Hajka je zajednica akcije! Kristali mase, u modernom smislu te riječi, potiču od jedne starije cjeline, koja ih još uvijek objedinjuje; ta je starija cjelina hajka.17 Analiza četiri različite hajke dovodi do iznenađujućih rezultata. Lovačka hajka, najprirodnija je i najistinskija hajka. Ona ima […]
Love a ulovljeni. S večeri tugo, Ko kome plen? M. Nastasijević Šta je istina? — glasi kratko i jasno pitanje što ga visoki rimski pravnik postavlja optuženiku koji raspolaže posebnom teorijom istine (…) optuženik je apsolutno povlašteni medij istine, dok je sudac jedan od najvećih rimskih pravnika. Njegovom pitanju o […]