Čehoslovački dugometražni igrani film iz 1970.
Režirao ga je i scenario napisao Jaromil Jireš, na osnovu istoimenog romana Vitjeslava Nezvala.
Formalno zasnovan na logici sna, u filmu se ne poštuje načelo uzročnosti i posledičnosti, već je gledaocu predočen nadrealistički zaplet, u čijem je centru trinaestogodišnja Valerija i njeno buđenje seksualnosti. Nadrealistički motivi su zasnovani na psihoanalitičkim idejama, konceptu karnevalizacije i poigravanju sa motivima iz bajki, fantastične književnosti i horora. Specifičnoj atmosferi filma doprinosi i secesionistička arhitektura u scenografiji, filmska fotografija Jana Čuržika i muzika Luboša Fišera.
Glavnu ulogu tumači Jaroslava Šalerova, kojoj je uloga Valerije bio filmski debi. Ulogu je dobila na audiciji na kojoj se pojavilo 1500 devojčica. U vreme snimanja imala je trinaest godina. Film je sniman u gradu Slavonjicu i njegovoj okolini.
„Valerija i nedelja čuda” smatra se jednim od poslednjih i seksualno najslobodnijih filmova čehoslovačkog novog talasa. Sniman je nakon sovjetske invazije na Čehoslovačku 1968, događaja koji se često uzima kao presudan za završetak ovog filmskog pravca, pošto je nova vlast zabranila viđenije reditelje i uspostvaila nove kodekse cenzure.
Tajni policijski dokumenti pokazuju da je nova vlast smatrala Jireša i Menzela za najpodobnije režisere, koji bi mogli da snimaju ostvarenja u skladu sa komunističkom ideologijom, a da u isto vreme nastave sa uspesima čehoslovačkog filma, koji je u prethodnim godinama stekao velika priznanja u Evropi. Ovakva odluka je bila za Jireša neočekivana, shodno da je njegovo ostvarenje Šala iz 1969. otvoreno kritikovalo komunistički sistem. Ipak u vreme kada je „Valerija” doživela premijeru, partija nije blagonaklono gledala na njenu nadrealističku slobodnu formu.
U recenziji za partijske novine Rude pravo negativno je ocenjen i nazvan pretencioznim i preumetničkim. Autor je dalje u tekstu pozvao na snimanje „drugačijih filmova, filmova za narod, filmova za današnjicu, za čoveka socijalizma”.
Jireš se nakon „Valerije” narednih decenija usasredio mahom na televiziju i snimanje opera i pozorišnih predstava. Vremenom je film stekao kultni status, i na početku 21. veka je ponovo pušten u bioskope.
