(u čast rođendana)
Umberto Eko je bio dovoljno iskren da kaže: “Kada želim da se opustim čitam neki Engelsov esej, a kada želim da se angažujem čitam Korta Maltezea.“
U časopisu Gradac posvećenom Hugu Pratu, Miroslav Marić se pita: „Zašto je taj romantični individualista postao simbol angolanskih boraca i njihove težnje za slobodom, zašto je postao tema mnogih eseja i nekih knjiga, i kako je svojom ironijom, samoironijom i romantiziranjem uspeo da zaposedne srca poštovalaca na raznim stranama sveta. Na kraju veka u kojem nema čak ni senke umirućeg romantizma sa njegovog početka, uspeva li Korto da dotakne onog nomada (u odeždi od nostalgije i pogleda uprtog u horizont) u svakom od nas, uvek spremnog da krene i uzme kormilo života u svoje ruke. Ima u Kortu nekakve jednostavne usidrenosti u život – njegov svet je njegova okolina, a njegov život knjiga lutanja, traganje za nepostojanošću…“
Hronologija života Korta Maltezea
1887. Korto Malteze se rodio 10. jula u La Valeti, Malta. Otac mu je bio britanski mornar porijeklom iz Tintadžela (Kornvol). Korto će zadržati njegovu nacionalnost. Majka mu je Ciganka, rodom iz Sevilje. Kortovi roditelji su se sreli u Gibraltaru, gdje je njegova majka bila poznata pod imenom “La nina de Gibraltar”. Izgleda da je bila model slikaru Engru (1780 – 1867).
1887-1903. Djetinjstvo Korto Malteze provodi u Gibraltaru, zatim u Kordobi gde živi u jevrejskoj četvrti. Potom ga majka šalje u hebrejsku školu u La Valeti, kojom upravlja rabin Ezra Toledano (koji je bio ljubavnik Kortove majke u Kordobi).
Godine 1893. Korto Malteze, u ratnji oca, sreće budućeg pisca Džozefa Konrada, tada oficira britanske trgovačke mornarice.
Korto Malteze prvi put boravi u Kini za vrijeme Bokserskog ustanka, od juna do avgusta 1900. u kome i sam ima malu ulogu, uglavnom u uništavanju jednog topa.
1904. Početkom godine Korto se u La Valeti ukrcava u svojstvu mornara na “Venita Dorata” i počinje svoj lutalački život. Pristaje u Egiptu i posećuje piramide u Gizi. U Gizi od izvesnog rabina dobija kartu sa položajem rudnika cara Solomona. U februaru Korto se vraća na svoj brod u Ismailiji. Zatim se iskrcava u Adenu, Maskatu, Karačiju, Bombaju, Kolombu, Madrasu, Rangunu, Singapuru, Koulunu, Šangaju i Tjencinu.
1904-1905. Krajem 1904. Korto stize u Mandžuriju, gdje traje rusko-japanski rat. U Mukdenu (danas Šenjan), posjećuje porodicu Song koja je, izgleda, igrala važnu ulogu u istoriji Kine. Sprijateljuje se sa Džekom Londonom, ratnim dopisnikom i po prvi put sreće Raspućina, mladog dezertera iz sibirskog pešadijskog puka. Korto i Raspućin dospijevaju u Tjencin, gdje se ukrcavaju na brod za Afriku, jer se Korto nada da će naći rudnike zlata u Dankaliji (region Etiopije koji se danas zove Danakil). O ovom periodu vidjeti album Kortova mladost.
1905-1906. Na brodu izbija pobuna i Korto i Raspućin stizu u Argentinu 1905. U Colili u Patagoniji, uspostavljaju vezu sa ljudima izvan zakona, koji su pobjegli iz SAD-a. To su Buč Kasidi, Sandens Kid i lijepa Eta Plejs.
1906-1908. Korto putuje po svijetu. Godine 1907. sreće, u Italiji u Ankoni, mladog ruskog revolucionara Džugašvilija, (budući Staljin), koji radi kao noćni portir u nekom hotelu. Iduće godine se vraća u Argentinu; u hotelu “Drowning Maud” nailazi na Džeka Londona i upoznaje budućeg američkog dramaturga Judžina O’Nila. Pred kraj 1908. napušta Argentinu, gdje će se vratiti tek 15 godina kasnije.
1908-1913. Godine neprestalnih putovanja. Korto je u Marseju 1909, u Tunisu 1911. Iste godine Korto je na jedrenjaku koji plovi za Buenos Aires, ali ga napušta u Salvadoru de Baija. Ostaje tu neko vrijeme provodeći duge dane na plaži Itapoe. Znamo, takođe, da je u ovom period Korto Malteze boravio i na Antilima, u Nju Orleansu (tu je sreo velikog majstora vudua), u Indiji i na kraju u Kini, u kojoj je boravio još jednom, 1913. godine. Godine 1909. Korto u Trstu upoznaje pisca Džemsa Džojsa, preko zajedničkog prijatelja, irskog socijaliste Džemsa O’Konelija. Godine 1910. Korto je drugi oficir na brodu “Bostonijan” koji prevozi stoku iz Bostona u Liverpul. Kapetan borda optužuje mladog studenta Džona Rida, koji je primljen kao početnik, da je namjerno izazvao smrt drugog mladog pomoćnika, Pirsa, koji je nestao. Međutim Korto pronalazi Pirsa, i odvodi ga u Mančester gdje se za ubistvo sudi Ridu. Uspijeva da ga spase i postaju prijatelji. Međutim, zamjera se kapetanu i primoran je da postane gusar i bavi se švercom izmedju Antila i Brazila. Nekoliko godina kasnije Korto u Meksiku ponov sreće Džona Rida i upoznaje revolucionara Panča Vilju.
Ovaj susret između Korta Maltezea i Džona Rida jeste važan, jer objašnjava u kakvim je okolnostima Korto postao gusar. Ovaj američki pisac i novinar, rođen iste godine kad i Korto, bio je svjedok građanskog rata u Meksiku i Oktobarske revolucije 1917. godine. Postao je rukovodilac Komunističke internacionale i umro je u Moskvi 1920.
1913. Korto Malteze prelazi Indoneziju i Južni Pacifik: Surabaja (Java), ostrva Samoa, ostrva Tonga… Postavši gusar radi, radi za tajanstvenu ličnost, Monaha (Tomas Hrovesnor). Dana 31. oktobra posada Korto Maltezea, diže pobunu i ostavlja ga u vodama Solomonskih ostrva. Sjutradan ga nalazi Raspućin, i sam gusar i Monahov saučesnik. To je ujedno i početak epizode Balada o slanom moru (1. novembar 1913.).
1914. Korto i Raspućin su na Pacifiku: Nova Gvineja, arhipelag Bizmark, ostrvo Eskondida (ko želi na karti da vidi gdje se nalazi:169 stepeni zapadne geografske dužine i 19 stepeni južne geografske širine, sasvim blizu ostrva Niue).
1915. Korto i Raspućin napuštaju Eskondidu 19. januara, upućuju se ka ostrvu Piktern, i to je kraj Balade o slanom moru. Zatim posjećuju Uskršnja ostrva, ostrva Sala i Gomes, posjećuju Čile, Peru, Ekvador i na kraju dospijevaju u Panamu, 1915. u avgustu.
1916. U Panami se Korto Malteze i Raspućin razdvajaju. Korto je često u društvu profesora Džeremaje Štajnera, sa Univerziteta u Pragu, i mladog Tristana Bantama. Korto u Latinskoj Americi 1916-1917, doživljava mnoge avanture, koje su sabrane u albumima U znaku jarca i Korto uvijek malo dalje. 1916. Korto je, dakle, u Paramaibu (Holandska Gvajana, danas Surinam), u Tajni Tristana Bantama, zatim u Sen-Loran-di Maroniju (Francuska Gvajana) i Salvadoru de Baija (Brazil) u epizodi Sastanak u Baiji, potom u Brazilskom Sertau u Sambi sa paljbom, gdje po prvi put sreće vračaru Zlatoustu, i napokon na ostrvu Marazao na ušću Amazona, u epizodi Brazilski orao.
1917. Ovo je najgušća godina, sedam epizoda u Latinskoj Americi (završetak U znaku jarca i cijela epizoda Korto uvijek malo dalje), zatim četiri u Evropi (početak albuma Kelti), što za Korta znači da praktično ima jednu avanturu mjesečno, od februara do decembra. Evo spiska tih 11 epizoda:
– …i opet ćemo o džentlmenima sreće (Korto opet nailazi na Raspućina)
– Zbog jednog galeba (odvija se u britanksom Hondurasu)
– Glave od pečuraka (prvo poglavlje albuma Korto uvijek malo dalje)
– Kongo banana (u kojoj se pojavljuju Veneksijana Stivenson i Esmeralda, koja je upoznala Korta dok je još bila dijete u Buenos Airesu)
– Vudu za gospodina predsjednika (na Barbadosu, a potom na ostrvu Port Dukal)
– Laguna lijepih snova (na delti Orinoka)
– Bajke i dede (Peru, amazonske šume)
– Anđeo istočnog prozora (Venecija, prvo polavlje Kelta)
– Pod zastavom novca (upoznaje Ernesta Hemingveja, bolničara. Korto ovdje organizuje akciju u kojoj ne učestvuje direktno, nalazi se na brodu u Jadranskom moru, prije nego što će otići u Ulcinj u Crnu Goru)
– Koncert u o’molu za harfu i nitroglicerin (u Dablinu, u Irskoj, tokom borbe za nezavisnost)
– San zimskog jutra (koja se dešava u Stounhendžu, 21. decembra, na dan zimskog solsticija, naslov aludira na Šekspirov San letnje noći)
1918. Korto Malteze je u proljeće, u Francuskoj, kako svjedoče dva poslednja poglavlja albuma Kelti: Vinogorja noći i ruže Pikardije, odvija se između 20. i 21. aprila na Somi, a Korto prisustvuje kraju čuvenog Crvenog barona, njemačkog avijatičara Manfreda fon Rihthofena, koji je oboren u Vo-sir.Somu i Burleska između Zuidkota i Bredina, koja se kao što sam naslov govori dešava na obalama Severnog mora.
Mjesec dana kasnije, Korto odlazi u Jemen. U ime milostivog Alaha, je prva epizoda albuma Etiopljani, a Korto tu sreće Kuša. 13. septembra zadržava se samo jedan dan u britanskoj Somaliji, a zatim prelazi u Etiopiju (epizoda O drugim Romeima i drugim Julijama), i napokon odlazi u njemačku Istočnu Afriku (Tanzanija). Ova poslednja epizoda, Ljudi leopardi sa Rufidzija, može se smjestiti u oktobar 1918. Korto je ovdje optužen za ubistvo, ali je oslobođen 28. oktobra. 11. novembra Korto je već u Hongkongu, rat se završava a on pronalazi Raspućina, i tako počinje epizoda Korto Malteze u Sibiru (originalni naslov Tajno dvorište arkana).
1919. Korto Malteze je u Šangaju, pa na granici Mandžurije, Mongolije i Sibira, u oblasti grada Mančuli.
1920. Korto je i dalje u istoj oblasti; biva ranjen tokom uništenja voza generala Čanga, u februaru. Ipak, uspijeva da se dokopa Hong Konga, u koji stiže u martu, a zatim kreće u kinesku provinciju Čang-Si, gdje se aprila 1920, završava epizoda Korto Malteze u Sibiru.
1921. Korto Malteze je opet u Veneciji. Od 19.-25. aprila odigrava se ono što je opisano u Priči o Veneciji. U jesen Korto kreće na Rodos, gdje u decembru otpočinje epizoda Zlatna kuća Samarkanda.
1921-1922. Korto skoro godinu dana traga za blagom Aleksandra Velikog, kojeg će jedva nazreti, i za Raspućinom (kojeg će naći kao i Veneksijanu Stivenson). Krenuvši sa Rodosa, prvo stiže u Tursku, zatim prelazi u Azerbejdžan (telefonira svom starom poznaniku Džugašiliju, koji je postao Staljin i narodni komesar), dospijeva do Kaspijskog mora, i stiže u emirat Buharu, gdje se pridružuje Raspućinu koji upravo izlazi iz zatvora zvanog Zlatna kuća Samarkanda. Njih dvojica su svjedoci smrti turskog generala Envera Paše (4. avgust 1922.). Zatim stižu u Avganistan. Zlatna kuća Samarkanda se završava 6. septembra 1922. dok Korto i Raspućin prelaze granizu između Avganistana i Pakistana (koji je tada bio dio Indije). Britanski vojnici odvode ih do Kitrala (grad na sjeveru Pakistana). Korto namjerava da ode u Veneciju, kako bi povjerio djevojčicu koju je spasao tokom ove avanture jermenskoj zajednici. Raspućin ostaje u Indiji kao gost jednog maharadže. (Ova epizoda je karakteristična što se u njoj pojavljuje Kortov dvojnik, Ševeket).
1923. Početkom juna, Korto Malteze je ponovo, nakon 15 godina, u Argentini. Album Tango počinje 13. juna u predgrađu Buenos Airesa. Korto istražuje nestanak Lujze Bruškovic, koja je bila upletena u mrežu “Varšava” (organizacija za prostitutke). Nailazi na Esmeraldu. Priča se završava 20. juna, kada se Korto ukrcava na brod za jug.
1924. Koto Malteze je u Švajcarskoj. U Švajcarcima, poslije usamljeničkog odmora u seocetu Savui-sir-Litri (kanton Vo), Korto i profesor Štajner odlaze u Montanjolu, kod pisca Hermana Hesea. Jedna od najmaštovitijih Kortovih avantura, pored Sna zimskog jutra. Korto potim odlazi u Cirih sa slikarkom Tamarom de Lempickom.
1924-1925. U Tarifi (južna tačka Španije), Korto i Raspućin dobijaju telegram iz Venecuele, od prijatelja Levi Kolumbije, koji ih poziva na krstarenje po Karibima, u potrazi za Atlantidom. Oni prihvataju i tako počinje epizoda Mu.
1926-1936. Ništa se određeno ne zna o životu Korta Maltezea tokom ovih deset godina, sem da je boravio u decembru 1928. i u januaru 1929. u Harareu (etiopijski grad u kojem je živio Rembo), sa romanopiscem Henrijem de Monfredom i paleontologom i teologom Tejarom de Šardenom.
1936. U julu počinje Španski građanski rat. Korto se pridružuje internacionalnim brigadama. Prat je rekao da se Korto tada borio zajedno sa Džonom Kornfordom, inače Darvinovim unukom i sinom engleske pjesnikinje Frensis Krofts Kornford, koji je poginuo u Španiji. Ovdje svi gube Kortov trag, uključujuci i Prata.
U Pustinjskim škorpijama, Kuš u januaru 1941, kaže za Korta Maltezea: ”Izgleda da je nestao u Španskom ratu”. Saznajemo takođe, da je Korto Kušu iz Španije poslao sokola “Al-Andalusa”.
Ovaj Kortov nestanak sam Prat je ovako opisao:
”Korto Malteze će otići, jer u svijetu u kome je sve elektronika, u kome je sve proračunato i mehanizovano, nema mjesta za tipa kakav je on. Korto ne prihvata ovakav svijet i život. Korto voli da odlazi, poželjeće da ode i treba da ga pustimo da ode, jer on je prijatelj, i ako ne bude želio da ostane sa nama, biće to zato što ima dobre razloge da ode”. Španski građanski rat je za Prata poslednja romantična avantura, i shodno tome i poslednja moguća avantura za Korta Maltezea.
Poslije 1936. S obzirom na dvosmislenost glagola nestati, mnogi su pomislili da je Korto umro. Međutim, njegovi poklonici i poklonice mogu da se smire: nije uopšte!
Prat je i to potvrdio, što se može i vidjeti i iz njegovog uvoda za Baladu o slanom moru. Taj uvod je sačinjen od pisma u kome se citira jedno drugo pismo (njegov datum, nažalost, nije preciziran) koje je napisala Pandora. Tu saznajemo da su Korto i Tarao ostarili, da su otišli da žive kod Pandore i da ih njena djeca smatraju ujacima.
Kada Tarao umre, Korto je skršen, a poslednja njegova slika koja do nas stiže je potresna: slika starca, koji sjedi sam u vrtu, ugašenih očiju, okrenut ka otvorenom moru koje bješe njegovo…
(Časopis Vizija, broj 2)
