Piše: Michel Onfray
Evropa je na samrti, a većina ljudi, slijepi kao Edip, misle da je pred njom budućnost!
Mlataranje rukama stručnjaka i birokrata koji se, u Stasbourgu i Bruxellesu upinju da tu tjelesinu na umoru, ako ne i mrtvu, pretvore u živ organizam, daje znak vidovitom promatraču da prisustvujemo opsežnoj radnji poricanja ustanovljive smrti, Evropa je klinički mrtva, pa vračarska zazivanja njezinih kadioničara potiču od uobičajene reakcije poricanja porodica koje neće da konstatuju očevidnost smrti, pa se uporno obraćaju mrtvacu, drmajući ga da bi progovorio i dokazao svoju sposobnost za život. Ali stara isrcpljena drtina neće progovoriti ni jedne jedine riječi da ospori dijagnozu.
Cement koji je negda stvorio Evropu postaje prah prije nego što se rasprši na budućem nepovoljnom vjetru istorije. Zdanje ima datum rođenja. Prati se njegov rast. Mjeri se njegov napredak. Bilježe se njegovi uspjesi. Skupljaju se dokazi njegove životne sposobnosti, njegove snage. Ustanovljuje se njegova veličina. Može se, štaviše, utvrditi datum nastanka krize njegove bolesti. Od te najviše tačke, dana najjače svjetlosti, u trenutku kad zvijezda dostigne najvišu tačku na nebu, može se utvrditi datum kad ona počinje padati u ponor. Solisticij u isto vrijeme označava neku stvar i njezinu suprotnost: ljeti, najkraću noć, najduži dan i, u isto vijeme, kraj svjetlosti i početak pada u pomrčinu; zimi, najdužu noć, najkraći dan i, u isto vrijeme kraj pomrčine i početak uspona ka svjetlosti. Isto kad je riječ o civilizaciji: njezin se najviši trenutak podudara s pokretom usmjerenim ka njezinoj suprotnosti. Danom Krunisanja započinje put prema kraju Carstva…
Vrhunac Evrope je daleko, veoma daleko iza nas. Njezin datum rođenja seže milenij i po u prošlost. Kad je i kako taj organizam mogao učiniti više i bolje nego što je učinio? Na smrt bolesna Evropa, na umoru, gotovo mrtva, potrajala je onoliko vremena koliko obično traje neka civilizacija. Mjera kristala prije lomljenja, mjera biljke prije sušenja, ili životinje, dan za krhki i nježni vodeni cvijet, stoljeće za kornjaču, zavise od specifičnog sunčanog sata. Civilizacije raspolažu svojim. Milenij i po, eto dugog trajanja za živo biće nejasnih mehanizama…
Evropa se rađa preobraćenjem cara Konstantina na hrišćanstvo, 312. godine. 21. oktobra car, koji se mora sukobiti s Maksencijevim vojskama, ugleda na nebu krst koji mu najavljuje „pod ovim ćeš znakom pobijediti“. I on pobjeđuje… Otada ta astronomska konfiguracija pročitana kao predznak uvjerava cara u savršenost te religije pošto ona uspješnošću nadmašuje pagansku, u ovom slučaju njegovu prije toga zlokobnog časa… Godine 177. Marko Aurelije se čudi kako u Lyonu hrišćani mogu krenuti u smrt laka srca. Stoički mudrac u tome vidi djelovanje uma, jer tu je trebalo pročitati odlučnost s kojom neki pojedinci, svojim opredjeljenjem da umru u veselju i radosti, pribavljaju civilizacijama količinu krvi potrebnu za cement kojim se one oblikuju… Jučerašnji progonjenici postaju današnjim, a zatim sutrašnji progonitelji: zakon čiju prisutnost valja sačuvati na umu za nastavak i završetak mojeg dokazivanja…
Po načelu da se religija određuje kao sekta koja je uspjela, hrišćanstvo, to društvance među društvancima koja se u to doba množe – gnosticima, milenaristima, apokalipticima, hermeticima, astrolozima, alhemistima, misticima, i ostalim posvećenima… postaje državna religija. Duhovnost zatočena u katakombe proizvodi malo učinaka sve dok se ograničava na druženje s pobožnim vjernicima koji se okupljaju na neslužben način. Zauzvrat, kad je jednom podupre državna sila, ta duhovnost postaje ideologija kojom se uspostavlja carstvo.
Izmišljotina o Hristu ne bi proizvela nikakav učinak da nije imala, da bi nametnula svoj zakon, upravu, sudove, policiju, tamnice Carstva i rimske legije, drugim riječima u ratu najprekaljeniju vojsku! Propagandna putovanja Pavla iz Tarsa vrijedila bi koliko lutanja Apolonija iz Tijane daDjela apostolska i ostale Poslanice Efešanimanisu bila produžena odlučnošću činovnika Carstva koje je zaslugom preobraćenja jednog jedinog čovjeka postalo hrišćansko.
Rodni list Evrope možemo datirati godinom 312. Rođenje svakako pretpostavlja trudnoću, unutarmaternični život. Isto kad je riječ o civilizaciji, koja se ne porađa tek tako i ne silazi s neba, ma bila i hrišćanska. Proizvođenje hrišćanske religije pretpostavlja izmišljanje koje prolazi kroz izgradnju nekog Isusa naproredo sa željom da on odgovara navještenju iz Staroga zavjeta: da bi se mogao predstavljati kao naviješteni Spasitelj, valja otkriti identitet tog čovjeka koji tek treba da dođe i predstaviti ga kao čovjeka koji je već došao. Isus postaje Hristos ljudskim djelovanjem duhovnih odgađača na pola puta između rabinata i teologije u savremenom značenju toga izraza.
Rođenje Evrope pretpostavlja smrt civilizacije koja joj prethodi, to jest civilizacije Grka i Rimljana. Ta smrt ne isključuje korištenje lešine, jer sve civilizacije djeluju kao strvinari, one od smrti stvaraju život, probavljaju lešinu i povraćaju novu djecu: naime, mnogi hrišćanski korijeni potiču iz Atine i Rima, ali i s Istoka. Mitologija te nove religije prerađuje mitologije starih vjerovanja. Božić, Uskrs, Duhovi i drugi hrišćanski praznici proždiru pradjedovske paganske skupove…
Preko arhitekture Konstantinov slavoluk prekrasno pripovijeda o hrišćanskom načinu pravljenja novoga od starog: naime, za tu građevinu je prerađena nevjerovatna količina materijala dignutog sa spomenika rimskog carstva, tako da istorija djeluje na hegelovski način: nadilazi čuvajući i prelazi na onu stranu zadržavajući ono što se nadilazi… Tajnovitosti dijalektike rastvaraju se pred poukama arhitekture, prerada. Te pljačke daju ruševinama drugi život prisiljavajući ih na nove pustolovine. Druga pouka koju valja sačuvati: svaka civilizacija prima dio svoje snage iz proždiranja civilizacije koju namjerava nadići, razoriti i daleko nadmašiti.
Evropa je hrišćanska. Radikalni ateist kakav sam ja zna to itekako dobro. Ali neki svjetovnjaci se varaju zamišljajući danas Evropu kao da ona potiče sama od sebe na gotovo čarobni način partenogeneze bez roditelja. Evropa ne postoji prije svoga hrišćanskog obrasca. Biblija joj daje svoje tkivo, ona joj pribavlja potku i sve se vraća na to, uključivši i ono što poriče hrišćanstvo, raspravlja o njemu ili ga dovodi u pitanje. Hrišćanstvo je, bio neko za ili protiv, oblikovalo Evropu do najmanjih pojedinosti. Ono je prodrlo u duže, uključivši njihove ateističke, materijalističke, protivhrišćanske obrasce.
Mnogi razbijači Hristove religije ne znaju koliko ostaju prožeti hrišćanskim saznanjem. U svojoj tobožnjoj radikalnosti Sade i Bataille, recimo, primjer su hrišćanskog odnosa prema tijelu, gdje njihova naslada zahtijeva prekršaj koji, da bi postojao, čini Zakon apsolutno nužnim. Shvatanje tijela u bolnici, u školi, u ložnici, na sudu, pa i u savremenoj umjetnosti, ostaju u bliskoj vezi s hrišćanskim oblikovanjem koje proizvode ratne mašine zapadnjačke neuronske dresure.
Dijalektički, ono što poriče hrišćanstvo isto tako pripada hrišćanstvu. Naravno, izbjegavaće se hrišćansko prisvajanje onoga što se, u istoriji, protiv njega borilo ili mu pružalo otpor. Jer je Benedikt XVI, razboriti papa, veoma obrazovan, odgajan u hermeneutičkoj školi svoje zavičajne zemlje, vičan njemačkom idealizmu, izvrstan poznavalac evropske filozofije, darovit za dijalektiku, uveo širok gramšijevski pokret za ponovno osvajanje izgubljenih hrišćanskih zemalja tvrdeći da je razum proizvod hišćanstva koliko i prosvjetiteljstva…
Razum, prema Papi, vodi ka Bogu, vraća Njemu, jer potiče od njegove Volje. Prosvjetiteljstvo, po istom načelu, oslobađa od najgoreg da sačuva najbolje, kvintesenciju… To zači zaboraviti da je postojao pravac, zaboravljen u tada dominantnoj historiografiji, antifilozofa koji su, s nekoliko danas nepoznatih likova – kao Lefranc de Pompignan, Bergier, Lelarge de Lignac i nekoliko drugih – zagorčavali život enciklopedistima i drugim misliocima čija je bitna oznaka odbijanje škropionice. To antiprosvjetiteljstvo je preuzimalo njihovo apostolsko i rimsko katoličanstvo u surovosti, napadanju, polemici, neiskrenosti. Benedikt XVI zaboravlja istorijske pouke kada razum pretvara u katoličko oruđe, a prosvjetiteljstvo u hrišćanski filozofski pravac…
Pa ipak razum i prosvjetiteljstvo potiču od hrišćanstva, ne u pozitivnom već u negativnom smislu: djelovanje negativnog koje oni pretpostavljaju zahtijeva nadilaženje istog predmeta: hrišćanskog saznanja. U tom smislu su i sami neprijatelji, protivnici Hristove religije, vezani za predmet koji kritikuju. U civilizaciji se ne izmiče dominantnoj ideologiji: bilo da se uz nju pristaje, bilo da se protiv nje bori, u oba slučaja duhovni sunčanik ostaje zabijen u zemlju, označujući da se stvari odvijaju ovdje, na ovome mjestu, u ovoj tački. Za Evropu sunčanik je bio, jest i ostaće hrišćanski sve dok bude trajala ta zemaljsko-duhovna konfiguracija.
Slažemo se dakle da godina 312. donosi datum rođenja Evrope i hrišćanske civilizacije, koja sačinjava njezinu suštinu. Ali prisjetimo se u isto vrijeme da taj datum vrijedi kao uspjela kristalizacija izvjesnog broja genetskih događaja koji traju od pretpostavljenog rođenja Spasiteljeva – ili pretpostavljenog Spasitelja – do samog dana pojave hrišćanskog znaka na nebu pred bitku na milvijskom mostu, do konačnog ishoda za Evropu.
Prve godine hrišćanskog Carstva, poistovjećuju se s vladavinom Konstantinovom: trijumfalni ulazak Konstantinov u Rim kojim se raspušta pretorijanska straža i papi predaje dvorac u Latranu; proglašenje u Milanu crkvenog mira sljedeće godine; organizovanje prvog koncila; pravne povlastice podarene biskupima; zamjena obožavanja sunca hrišćanskim praznicima; izgradnja bazilika na mjestima Petrova mučeništva; pretvaranje Rima u prijestolnicu hrišćanstva; polaganje temelja Carigrada, doprinos imperatorove majke ustanovljenju „dokaza“ o postojanju Hristovu; zatim, posljednje lukavstvo, krštenje Konstantinovo na smrtničkoj postelji… Četvrt stoljeća je imperator davao poticaj. Kretanje će uslijediti za vrijeme više od hiljadu godina.
Godine 380. hrišćanstvo postaje državna religija milošću Teodosijevom, a 392.: zabrana paganskog kulta; rušenje hramova; proganjanje filozofa; pustošenje biblioteka; zabrana nastave filozofije. Augustin se preobraća u augustu 386., pišeDržavu Božijuizmeđu 411. i 426. godine. Monaštvo napreduje, manastiri niču u pustinji kao gljive. Hrišćanstvo se širi po čitavoj Evropi. Mnoge se zemlje preobraćaju… Istorija toga napredovanja ispunjava tomove po bibliotekama. To je istorija hrišćanstva, ona sačinjava cjelinu s istorijom Evrope.
Gdje se nalazi krizna tačka tog uspona? Ponuditi datum, ili vijek, ako ne i izabrati simbolično djelo, naći konačan arhitektonski znak, omogućava da se odredi mjesto, da se učini vidljivim, ali uvijek uz opasnost da ta pretjerana tačnost prikuje i zamrzne dok u životu svijeta vladaju dijalektika i dinamika: prije bi trebalo odrediti područja, prostore, izuzetne trenutke procvatom u svim pravcima dokaza životnoj snazi koji se, najveći dio vremena, podudaraju s upotrebom sile, ako ne nasilja i surovosti onih koji su sigurni da raspolažu neograničenom moći, a da se ne boje nikakvog suprotstavljanja.
Gospodar siguran u sebe, hrišćanstvo napada, razara, pljačka, siluje, ubija, progoni, baca u tamnice, stavlja na muke, zastrašuje, vlada nad dušama i tijelima: šest krstaških ratova za jedan i po vijek između 1095. i 1251.; godine 1255. Četvrti koncil u Latranu koji Jevrejima nameće posebnu odjeću da bi se na ulici raspoznavali; otuda nastanak prvih geta; uništavanje katara i goleme lomače protiv albigensa (1209.); osnivanje Inkvizicije 1232.; godine 1252. Crkva odobrava mučenje da bi se od heretika iznudilo priznanje. Zamjena za ljubav prema bližnjem? – Bernard Gui (1226-1331) postaje marljiv kao vršilac obreda hrišćanskog smrtonosnog nagona, napisaćePriručnik inkvizitora… XIII vijek zaista izgleda kao vijek procvata hrišćanske Evrope.
Taj trenutak značajan u smrtonosnom nagonu praćen je isto tako vrhuncem u životnom nagonu: stvaranje univerziteta, među kojima je i Sorbona koju 1257. otvara Robert de Sorbon, ali i Salamanca, Oxford, Cambridge, Monpellier; praksa filozofskog života kao sušta suprotnost mehanizmima Franje Asiškog iz godine 1208.; uvođenje Aristotela u Evropu od strane Alberta Velikog; gotske katedrale što niču iz zemlje; Giottove freske i arhitektura; ali i prije svega, Suma teologije(1266-1273) Tome Akvinskog, izrađena, to se zna iz Panofskyjevih analiza, kao gotska katedrala.
XIII vijek dakle izgleda kao trenutak velike snage, prevelike moći, znatne sigurnosti u sebe, koju ističu žestoko nasilje hrišćanske vladavine nad svim dijelovima društva i velika umna, duhovna i kulturna sposobnost za život katolika Evrope, moć smrtonosnog nagona razularenog na dnu podzemnih tamnica u kojima se bližnji stavljaju na muke u ime Božije i univerziteti na kojima se razmišlja u ime tog istog Boga… Lomača i katedrala, Inkvizicija i skolastika, krstaški rat i univerziteti: nikad zdravlje nije bilo jače, čak ni u gnusobi…
Godina 312. za datum rođenja; 1266. kao kriza u kojoj se začinje opus magnum Tome Akvinskog: počev od kojeg trenutka katolička Evropa prekida svoje uzlazno kretanje? I tu tačno datiranje zavisi od opasne intelektualne vježbe. Ali pokušajmo ipak nacrt razmišljanja pa istaknimo da godina 1456., kao datum pojave Biblije na Gutembergovoj (1400-1468) štamparskoj mašini, otvara put pokretu koji će pocijepati dogmatsko katoličanstvo pozivajući vjernike na direktno čitanje teksta, bez posrednika, dakle bez ideološkog izobličavanja koje nameće sveštenik. Od tada se identitet teksta ne nalazi u tumačenju od strane sveštenstva već u ličnom i pojedinačnom postupku čitaočevom.
U tom redoslijedu ideja Lutherov (1483-1546) dolazak i revolucija koja ga prati čine se logičnim. Afera oko 95 stavova protiv oprosta od grijeha godine 1517. obilježava početak kraja pokretanjem inicijative kojom se traži pošteda od Crkve isticanjem neposrednog odnosa vjernika s Bogom. Razum, oštroumnost, čitanje, znanje, razmišljanje prestaju se smatrati preprekama za pristupanje Bogu. Naprotiv. Protestanti unapređuju čovjeka koji misli, vjernika koji sebi postavlja pitanja, pristalicu koji istražuje, tamo gdje su katolici željeli čovjeka koji se pokorava, vjernika koji se podvrgava, pristalicu koji se odriče razuma.
Nastavak je poznat: mislioci renesanse iskorištavaju antiku da bi mislili iznova. Skolastika se ruši, Crkva godine 1559. promovira Index da bi odgovorila na pronalazak štampe i na rasturanje knjiga. Na njemu će se naći svi filozofi koji nešto znače… Mislioci Renesanse će sadržaj za razmišljanje o životu, svijetu, drugima, moralu, politici, tražiti u Epikurovu vrtu, pod Trijemom stoika, kod Pirona i skeptika, kod Sokrata, naravno. Montaigneovi Ogledi – i oni upisani na Index… – izvlače bit iz toga načina da se pogleda u lice hrišćanstvu oslobođenom skolastike, otvorenom, tolerantnom, humanističkom, suštoj suprotnosti podvalama Katoličke, apostolsko-rimske crkve. Protivreformacija tu neće biti dovoljna: preko baroknih slobodoumnika – kojima je Gassendi na čelu, zatim Charron, La Mothe Le Vayer, Fontenelle, Cirano de Bergerac… – Montaigneov duh započinje rad na potkopavanju hrišćanskih temelja Evrope.
Pad se nastavlja. Filozofija napreduje, teologija uzmiče. Razum bilježi bodove, vjera ih gubi. Nauka, i pored progona iz Vatikana, tjera na uzmicanje tajnu, kojom se hrane sve religije. Rasprava o metodi zamjenjuje Bibliju. Prosvjetiteljstvo napreduje, mračnjaštvo nazaduje. Promatranje i iskustvo istraživača zamjenjuje vjerovanje crkvenih učitelja. Istina, Crkva spaljuje Giordana Bruna i Vaninija, Galileu prijeti lomačom, ali pokret emancipacije je uključen i to ozbiljno. Hrišćanska Evropa i dalje postoji kao Evropa, ali njezini hrišćanski temelji opasno pucaju.
Nema nikakve sumnje da Francuska revolucija znatno potresa zgradu. Ne toliko zauzećem Bastilje ili ukidanjem povlastica premda s isto tako stožernim datumom u redoslijedu toka raspadanja Evrope: 21. januara 1793, datumom pogubljenja Ludovika XVI, francuskog kralja, po načelu Pavlovom, po kojem „nema vlasti da nije od Boga“ (Poslanica Rimljanima XIII), datumom usmrćenja posrednika Božijeg na zemlji… Glava Ludovika Capeta koja pada u piljevinu u korpi pod nožem giljotine na trgu Concorde svakako odnosi sa sobom glavu jednog čovjeka, ali isto tako simbol, drugi dio kraljeva tijela, to jest utjelovljenje Božije u carstvu zemaljskom. Pa i pored toga paganskog prinošenja žrtve, tog obrednog umorstva, nebo se ne otvara na dvoje, život se nastavlja kao da se ništa nije dogodilo… Toga dana Bog je umro, a Zemlja se nije prestala obrtati.
Te iste godine dogodila se jedna francuska revolucija drugačija od one s obične razglednice: Francuska revolucija dehristijanizatora, crvenih popova, poput Jacquesa Rouxa i Pierre Doliviera. Porazarali su vjerske objekte, pospaljivali katoličke ikone, pozatvarali crkve, porazbijali raspeća, kinjili predstavnike katoličanstva, porasprodavali imovinu sveštenstva; izmijenili su kalendare, preinačili lična imena, zamijenili hrišćansko računanje vremena, odbacili svece, preimenovali sela, republikanizirali vlastita imena; donijeli su zakone protivne hrišćanskom moralu o rastavi braka, rođenjima, vjenčanjima, a ni nebo nije palo na glavu građana.
Robespierre je hrišćansku religiju očuvao mijenjajući, ma šta se o tome mislilo, spoljašnjost: Vrhovno biće je spasilo hrišćanskog Boga, hramovi Razuma su poštedjeli trgovačku radnju katoličkih crkava, revolucionarni praznici su oponašali ophode i proštenja… Republikanska vrlina je u dlaku bila nalik hrišćanskoj vrlini – što je Charlesu Fourieru omogućilo da govori o „republikanskom asketizmu“… Nakon Termidora i Konzulata religija je u svojim posebnim pravima bila obnovljena. Odrubljivanje glave kralju ipak je bilo znak umorstva svetosti na zemlji i s njime, u pogledu civilizacije i vrijednosti, dolaska vladavine željeznog doba.
Jedna posthrišćanksa Evropa mogla je iskrsnuti iz samog krila konfiguracije hrišćanske Evrope: jedna se mogla začeti iz druge kao što je Hrišćansko carstvo proizišlo iz Rimskoga carstva. Ta bi se Evropa odgajala na izvoru suprotstavljanja hrišćanstvu koji je kristalizirala filozofija Prosvjetiteljstva. Tako bi Evropa branila čovjekova prava, republikanske vrijednosti – slobodu, jednakost, bratstvo, univerzalno dostojanstvo, svjetovnost shvaćenu kao strogu samostalnost religijskog i političkog, ona bi težila, po riječima Helvetiusovim, „najvećoj sreći najvećeg broja“: tada bi svjetlost dana ugledala jedna alternativna civilizacija.
XIX stoljeće je bilo laboratorij oblika te nove Evrope: socijalizam, komunizam, anarhizam. U onih sto godina koje slijede za Francuskom revolucijom barikade nisu nedostajale, ustanci su slijedili jedan za drugim svuda po Evropi, radnice i trudbenici su izražavali želju za drugačijim svijetom koji, dehristijaniziran, ne bi bio dolina suza, vječna patnja, zadaća za kaznu koja se opravdava ispaštanjem zbog praroditeljskog grijeha. Taj republikanski smjer razvoja hoće da kapitalizam i liberalizam ne nameću svoju volju i da Zlatno tele prestane biti religija na osnovu religije. On teži ka transcedentnosti imanencije, nudi sretan život na zemlji, dostojanstvo za svakoga, ukidanje izrabljivanja…
Jedan drugi smjer razvoja zadaje brigu stoljeću industrijske revolucije, to je smjer razvoja konzervativnih, ako ne i reakcionarnih, katkad kontrarevolucionarnih snaga: stara hrišćanska Evropa u tome nalazi korist pa se, od Napoleona do evropskih fašizama XX stoljeća, sablja i škropilo dobro slažu: sveštenstvo sudjeluje, sarađuje, prednjači u borbi protiv mogućnosti posthrišćanske Evrope boreći se protiv socijalizma, komunizma, revolucije, boljševizma, republike.
Zatim na vlast dolazi boljševizam. Već od 1917. on raspolaže neograničenom vlašću za stvaranjem nove civilizacije, najavljuje novog čovjeka, novu eru, internacionalizaciju revolucije, raj na zemlji, ukidanje izrabljivanja čovjeka od strane čovjeka, socijalizam, zatim komunizam. U isto vrijeme s proricanjem sutrašnjeg raja, marksizam-lenjinizam uspostavlja ovdje i sada pakao, gulag, progonstvo, masovno ubijanje, glad, teror. Na Crvenom trgu ispisuju se imena praotaca koje preuzima taj pakao: francuski materijalisti XVIII stoljeća, Meslier, Helvetius, D’Holbach, La Mettrie, Marx naravno, Engels, poziva se na Robespierrea i Saint Justa, Lenjin, a zatim Staljin pretvaraju se u proroke nove civilizacije. Ukupni bilans: sto miliona mrtvih, ako je vjerovati Crnoj knjizi komunizma…
Fašizam nudi kontraboljševizam, kontrarevolucionarnu reakciju koja odbacuje Evropu prosvjetiteljstva i daje prednost hrišćanskoj Evropi za kojom teži. Rim 1922, Berlin 1933, Madrid 1936, Pariz 1940, Evropa okreće leđa Francuskoj revoluciji, pronalazi put čeličnog hrišćanstva, borbenog saveza s Vatikanom, koji je izvanredno naklonjen svetkovanju Isusa kada izgoni trgovce iz hrama, ideala koji preuzima Hitler uMojoj borbi, knjizi koja neće zaslužiti Index,kao ni njen autor izopštenje. Ukupni bilans: sto miliona mrtvih, ako je vjerovati Crnoj knjizi kapitalizma…
Borba braće – neprijatelja proizvela je dakle dvjesto miliona mrtvih… Kosturnice pokazuju da je posthrišćanska evropska civilizacija pobacila. Nema Novog Čovjeka, već su tu zločinstva stare zvijeri; nema Nove Civilizacije, nego je tu džungla proširena do granica Carstva; nema nagona za novim životom, već je tu desetostruko ponavljanje onoga najgoreg što stvara smrtonosni nagon… Smrt hrišćanske Evrope ide u korak sa smrću civilizacijskog pokušaja posthrišćanske Evrope. Lice i naličje iste medalje, Moskva i Berlin, Kolima i Auschwitz: Lenjin i Hitler su bili grobari otada beskrvne Evrope. Evropa je postala predmet kojim demohrišćanska i liberalna demokratija bezuspješno svira svoju sivu partituru…
XIX stoljeće je bilo stoljeće nihilizma: odsutnost svetosti, nestanak transcedetnosti, nesposobnost za duhovno uzdizanje, nedostatak duha. Započela je religija imanentnosti koja je od Novca stvorila svoje Zlatno tele. Kapitalizam i liberalizam s cinizmom organizuju njegovo obožavanje; socijalizam, komunizam, i anarhizam se hrane željom za osvetom prema korisnicima te nove pobožnosti. Pardoksalno, evanđeoski ideali se nalaze kod revolucionara koji teže ka jednakosti, bratstvu, ljubavi prema bližnjem, raspodjeli, suosjećanju, milosrđu i ostalim vrlinama koje je primjenjivao Isus… Za to vrijeme službena crkva se nalazi na strani obožavalaca Zlatnog teleta, i to sve do sljedećeg stoljeća, u kojem ona potvrđuje svoje dokazano šurovanje s evropskim fašizmima XX stoljeća -uključivši, naravno, nacionalsocijalizam.
Drugi koncil u Vatikanu (1962-1965) bio je Evropi prilika za spasavanje pokućstva hrišćanske porodice u nadi da bi žrtve podnesene u ime modernizacije bile dovoljne da se sačuva bitno: sveštenik je počeo okretati leđa Svetootajstvu da bi se obratio pastvi i pogledao je u lice; muškarci i žene su mogli prisustvovati misi jedno pored drugog, ukida se desna strana za muškarce, lijeva za žene; Bogu se moglo obraćati na ti („neka se sveti ime Tvoje, neka dođe kraljevstvo Tvoje, neka bude volja Tvoja“…); ispovijed postaje tiha i unutarnja, ukida se njezino glasno iskazivanje; latinski je bio napušten u korist Moliereova jezika; Crkva se otvorila svijetu uključujući medijsku revoluciju… Ivan Pavao II, kao što je poznato, umio se njome poslužiti.
Maj ’68. bio je prilika da se ponovo odsvira arija dehristijanizacije smaknućem svakog simboličnog kraljevstva; bila je to u višesedmičnom urnebesu metafizička revolucija u toku koje su, na svečanoj lomači bile spaljene ikone Oca, Matere, Poslodavca, Profesora, Gazde, Šefa, Direktora, Mandarina, Ministra, Upravljača, Šefa Države, ostavljajući za neko kasnije vrijeme otvorena vrata formuli koja je zamijenila paternalistički kapitalizam: to jest liberalnom kapitalizmu, koji je ubrzao izgradnju imanentne religije Novca s njezinim obožavanjem predmeta, stvari, materijalnih dobara, novih kumira zajednice od sada bez svetosti… Sada je tako…
S francuskog preveo Petar Stefanović
Zeničke sveske, oktobar 2009.
https://filozofskimagazin.wordpress.com/2015/03/31/michel-onfray-zivot-i-smrt-evrope/
