Autor nas upoznaje s osnovama svog izvanrednog poznavanja evolucije naučne i filozofske misli u svetu, ukazajući pri tom kakve su sve perspektive i posledice stvorene modernim prodorima fizike. Pri tome se naročito bavi refleksima postignutih rezultata nauke na celokupan način mišljenja i čovekovog osećanja, što knjizi daje posebnu težinu…
Dio teksta iz Politike:
Robert Openhajmer održao je krajem 1953. godine, preko britanske radio-korporacije Bi-Bi-Sija, šest predavanja Ritove fondacije, koja u prevodu Milice Mihajlović, i u izdanju čačanskog „Gradca”, postaju dostupna našim čitaocima, kako u predgovoru ovom izdanju objašnjava Branko Pavlović. Povod za ova predavanja bila je želja da se i onima koji nisu atomski fizičari, a u cilju proširenja opšteg obrazovanja, objasne novine u oblasti fizike. Openhajmer je govorio o Njutnu, o promenama u nauci, o nauci i ljudskoj zajednici, neuobičajenom načinu mišljenja, o Tomasu Džefersonu, Tomasu Hobsu, Aleksisu de Tokvilu.
„Najveća od svih promena koju nam je donela nauka jeste ukazivanje na veličinu promene kao takve; najveća novina jeste obim novine. Izuzimajući retke epohe velikog zla, civilizacije nisu poznavale tako brze promene uslova njihovog života, tako brze promene u idejama koje mi imamo o svetu i o drugome, tako brzo cvetanje mnogo raznovrsnih nauka. Nova otkrića i novi pronalasci u rasponu od jednog ljudskog veka učine neadekvatnim ono što naučimo u školi, pravila koja steknemo u detinjstvu jedva da odgovaraju krupnim zbivanjima usred kojih ćemo se naći kad odrastemo”, promišljao je Openhajmer o odnosu nauke i ljudske zajednice.
Pavlović navodi termin u vezi sa ovim naučnikom kojeg su novinarskim rečnikom zvali „ocem atomske bombe” pa pojašnjava to da je „atomska bomba kolektivno delo, koje je bilo moguće ostvariti na bazi teorijskih istraživanja u kojima Openhajmer nije učestvovao, a prethodila su toj zlokobnoj tehničkoj sintezi, prvi put ostvarenoj u Los Alamosu 1945. godine”. Kao važan Openhajmerov teorijski uspeh on, pak, navodi otkrivanje, zajedno sa Filipsom, disocijacije deutona, jezgra teškog vodonika, na proton i neutron, u nuklearnom polju. To otkriće je, kako se navodi, u publikacijama za atomsku fiziku registrovano kao Openhajmer-Filipsov efekat.
Openhajmer je povodom problema atomske bombe promišljao odnos nauke i politike, kao i nauke i čovekove destrukcije, a smatrao je da je pojava atomskog oružja posledica straha od nacističkih nastojanja da sami stvore slično oružje.
Rođen je 1901. godine u Njujorku, od oca bogatog uvoznika tekstila i majke slikarke. Stekao je klasično i naučno obrazovanje na Harvardu, a usavršio je i grčki, latinski i sanskrit. Sa 24 godine studiranje nastavlja u Evropi, a po povratku u SAD karijeru gradi na Berkliju i na Kalifornijskom tehničkom institutu.
Od 1943. je narednih 11 godina proveo kao rukovodilac laboratorije za nuklearna istraživanja i primenu nuklearne energije u ratne svrhe u Los Alamosu. Godine 1954. i njega je potkačio zloglasni Makartijev Komitet za istraživanje antiameričke delatnosti, iako on nikada nije ozbiljno naginjao marksizmu. Verovao je u plemenitost naučničkog poziva, u građanski liberalizam, toleranciju, u princip komplementarnosti, ali njegova supruga bila je član Komunističke partije. Ipak, ova istraga okončala je njegov pristup vladinim tajnama i njegovu karijeru nuklearnog fizičara, ali je nastavio da predaje i da piše. Rehabilitovan je 1963. godine.
Openhajmer je jedno predavanje započeo citirajući natpis na tornju Crkve Svete Margarete u Goti, kojim je jedan vek posle Njutna proslavljen napredak u mišljenju: „Naši dani čine najsrećnije razdoblje 18. veka. Mržnja koju rađaju dogma i prinuda savesti, povlači se u senu; čovekova ljubav i sloboda misli nadvladavaju. Umetnost i nauka cvetaju, dok mi sve dublje prodiremo u radionicu prirode. Zanatlije se približavaju umetnicima po savršenstvu; korisne veštine bujaju u svim oblastima života. To je verna slika našeg vremena… Činite isto za one koji će doći posle vas i radujte se!”
Marina Vulićević
https://www.politika.rs/sr/clanak/597673/mit-o-odiseju-prototipu-coveka-vazan-je-za-sve-nas
