Originalni/međunarodni naziv: Kis uykusu/ Winter Sleep
Režija: Nuri Bilge Ceylan
Scenario: Ebru Ceylan, Nuri Bilge Ceylan
Uloge: Haluk Bilginer, Melisa Sözen, Demet Akbag
Direktor fotografije: Gökhan Tiryaki
Montaža: Nuri Bilge Ceylan, Bora Göksingöl
Zemlja produkcije: Turska, Francuska, Nemačka
Trajanje: 196 min
Jezik: turski, engleski
Festivali: Kan 2014 – Zlatna palma, Nagrada međunarodnog žirija kritike FIPRESCI Toronto, Sidnej, London, Sarajevo
IMDB: 8.9/10
Metacritic: 83/100
Rottentomatoes: 88/100
Bivši glumac Ajdin vodi mali hotel u centralnoj Anadoliji sa sa svojom mladom ženom Nihal. Njihov brak je pun nesuglasica, a dodatnu tenziju donosi i Ajdinova nedavno razvedena sestra.
Sa dolaskom zime i prvog snega, hotel postaje sklonište od hladnoće, ali i kavez iz kojeg ne mogu da pobegnu, i u kojem se njihova netrpeljivost i mržnja još više rasplamsavaju.
Poznat po tome da snima filmove sa izuzetno malim budžetom, Nuri Bilge Džejlan je stekao i reputaciju jednog od najinovativnijih i najostvarenijih reditelja početka XXI veka. U Kanu je nagrađivan Gran prijem žirija za filmove „Daljina“ i „Bilo jednom u Anadoliji“, i nagradom za najboljeg reditelja za film „Tri majmuna“. „Zimski san“, hipnotički portret ljudi primoranih da se suoče sa onim što zaista jesu, njegov je prvi film nagrađen Zlatnom palmom, i zvanični kandidat Turske za Oskara.
Tatjana Ristić, u beogradskom nedjeljniku Vreme, je pisala o pobjedničkom filmu Kanskog festivala:
Zimski san je priča o sredovečnom intelektualcu, bivšem glumcu, koji sa mladom ženom i razvedenom sestrom živi na imanju svog oca u unutrašnjosti, gde je očevu kuću pretvorio u hotel. Dane provodi u svojoj radnoj sobi, gde čita, proučava razne teme, i piše kolumnu za lokalne novine. Sa njim u sobi često čita njegova sestra, dok žena živi u drugom delu kuće, i kao da su odavno krenuli različitim pravcima živeći u tom malom zabačenom hotelu, koji nikako ne može da se zagreje. Njihov život isprepletan je sa životima ljudi iz sela – ostarelim usamljenim zemljoposednikom, mladim ambicioznim učiteljem, lokalnim hodžom koji na jedvite jade izdržava porodicu svoga brata alkoholičara. Džejlan, kome nagrade Filmskog festivala u Kanu nisu nepoznate (2003. godine osvojio gran pri za film Hladan, 2006. nagradu FIPRESCI za Podneblja, 2008. godine nagrađen je za režiju Tri majmuna, dok je 2011. godine osvojio gran pri za Bilo jednom u Anadoliji), autor je fokusiran na suptilne detalje u odnosima među ljudima, zainteresovan za otkrivanje mehanizama neprimetnog nasilja. Dok gledate Zimski san, gledate ljude zatvorene u svoje živote, kako se naizmenično smenjuju na pozicijama dramskog trougla žrtva-progonitelj-spasilac. Vremenom gubite na početku naivno formirane simpatije prema likovima jer kako se kroz dugačke dijaloge formiraju njihovi psihološki portreti tako se ispostavlja da im nedostaje snage da istupe iz svojih utvrđenih uloga, ma koliku cenu zbog tog odustajanja od promene morali da plaćaju. Ta cena je nekada novac, nekada sloboda, nekada lični integritet. Dinamiku filma ne diktiraju ni kamera, ni priča, već pre svega psihološka dinamika njegovih junaka. Džejlan je stoga nekome dosadan autor (Ričard Korlis iz magazina “Time” nazvao je film “Anatolian talkathon”), ali Zimski san može mnogo toga da pruži gledaocima koji imaju strpljenja. Makar to bilo samo zadovoljstvo što su izdržali da odgledaju umetnički film od puna tri sata.
Aplauz nakon projekcije je dugo trajao i zvučao iskreno. Reditelj i ostatak ekipe su, ustavši sa sedišta, pozdravili publiku. Na kraju, Zimski san Nurija Bilge Džejlana osvojio Zlatnu palmu festivala. Nagradu su mu dodelili Kventin Tarantino i Uma Turman, predsednica žirija Džejn Kempion izjavila je kako je mogla da sedi još nekoliko sati, a član žirija Nikolas Vinding Refn, da ga je ovaj film rasplakao.
Nikolas Vinding Refn plače na filmove?
Jurica Pavličić, filmski kritičar zagrebačkog jutarnjeg lista, ovako je tokom trajanja Kanskog festivala pisao o filmu Zimski san:
Nikakvo čudo. Nure Bilge Ceylan sjajan je režiser ujednačene karijere koji je već dvaput u Cannesu osvajao drugu nagradu i jednom nagradu za režiju. Ovaj je redatelj veliki klasik na vrhuncu kreativne snage, a usto nikad nije pobijedio ni na jednom od tri velika europska festivala. Nije stoga čudo da ga se i uoči Cannesa naslijepo proglašavalo favoritom.
A nakon što je u subotu prikazan njegov novi film “Zimski san”, Turčinov koeficijent na kladionicama može se samo poboljšati. Naime, “Zimski san” izuzetan je film. Film se zbiva u anadolskoj planinskoj regiji Kapadokiji, glasovitoj po naseljima uklesanim u stijeni. Junak Ceylanova filma je Aydin ( Haluk Bilginer), sredovječni bivši glumac koji u jednoj od tih kuća špilja vodi hotel. Aydin i njegova sestra naslijedili su od moćnog oca brojne nekretnine pa, osim od od hotela, žive i od stanarina, a većina seljana njihovi su najmoprimci. S njima je kao treća u kućanstvu Aydinova mlada i lijepa žena Necla. Jednog dana, Aydin odlazi u obližnje selo naplatiti dug za stanarinu, a u prolasku mu dužnikov sin kamenom smrska šofer-šajbu. Taj mali incident unijet će nemir i u zajednicu, ali još i više u veleposjednikovo kućanstvo. Tijekom idućih dana, u snijegom zametenoj kući troje likova započinje gloženje i psihološko iscrpljivanje. “Zimski san” mogao bi se opisati i kao svojevrsni “anadolski Čehov”. Kao što Čehovljevi likovi fantaziraju o Moskvi, tako i kod Ceylana svi pričaju o Istanbulu, lokalni liječnici i učitelji jednako se razbacuju krupnim riječima i misaonim razgovorima, dijaloške scene čehovljevski su raspričane i duge, a sva ta priča služi tome da se likovi ne bi suočili sa svojim dubinskim čemerom. Ceylanov film, nadalje, Tursku prikazuje kao naglašeno klasno društvo, u kojem je distanca bogatih i siromašnih ogromna, a klasne su razlike nepremostive. Stilski, “Zimski san” u dobroj mjeri sliči na Ceylanov prethodni film, “Bilo jednom u Anadoliji”. I ovaj je film dug (198 minuta), naizgled sporog ritma, no iz te prigušene mirnoće kriju se narativna iznenađenja koja svako malo iskoče i otkriju novu tajnu kao rusku babušku.
